Rabu, 06 Maret 2013

pidarta ngiring ngrajegang basa bali druene

Inggih, ida dane sareng sami,
utaminipun para panureksa sane dahat wangiang titiang,
para sameton pamilet sami sane tresna sihin titiang.

Ring galahe sane becik puniki, lugrayang titiang matur samatra, nganinin indik "Ngiring Rajegang Basa Bali Druene", Sakewenten, duaning tambet titiange kalintang, tan pendah titiang sakadi kunang-kunang anarung sasih, doh para jaga prasida nagingin pikayunan Ida-dane sareng sami. Sadurung nglantur, ngiring sareng-sareng nunas ica ring Ida Sang Hyang Paramakawi sane miara sarining sastra, malarapan antuk pangastungkara pangayubagia.

Om Swatiastu,

Inggih Ida dane sareng sami sane wangiang titiang,
Maosang indik basa Bali druene, akeh pisan pikenohipun majeng ring kahuripan druene sareng sami, utaminipun ring iraga sane wenten ring sajebag jagat Bali. Silih sinunggilnyane basa Bali punika prasida anggen serana ngajegang angga sarira. Napi sane ngawinan kadi punika?

Inggih, sane mangkin titiang jaga nguningayang ring Ida-dane sami manut ring kawentenan aab jagate mangkin, sane kabaos aor tan pawates, risedek ngranjing ring era globalisasi. Akeh karasayang pengaruh-pengaruh sane nenten becik saking dura negara, ngranjing ka jagat Bali. Pengaruh sane kaon punika, minakadi akeh parajana Baline, pamekas para yoana druene, sane sampun maparilaksana sakadi nginutin budaya saking dura negara, akeh parajana Baline sane nganggen obat-obatan terlarang, akeh para yoana sane maparilaksana nenten manut ring tata krama miwah budaya Baline. Yening parisolah para yowanane kadi asapunika kabanggayang nglimbak, titiang ajerih ring manah pacang sayan kaon saha rug jagat Baline.

Sane mangkin ngiring iraga ngedohin pisan parilaksana kadi punika, iraga patut pisan setata pageh ring sikian. Sinalih tunggil sane kaanggen serana nenten wenten sios wantah basa Bali druene. Basa Baline kabuatang pisan anggen larapan, nincapang parilaksana druene, mangda prasida setata maparilaksana becik, duaning yening kayun mlajahin, raris nganggen basa Bali punika, sinanggeh iraga pacang prasida setata eling ring sikian, ring dija ja iraga magenah. Santukan ring basa Bali punika wenten sane kabaos sor singgih basa, sane pinaka cihna madaging tatakrama ngupadi kahuripan maparajana. Sapunapi sapatutnyane iraga mabaos ring anake sane sampun lingsir, sapunapi mabaos ring anake sane durung kauningin utawi durung kenal, sinanggeh iraga setata jaga eling, ring dija iraga magenah, sang sapasira sane kairing mabaos, mawinan pacang prasida setata mabaos sane ngawetuang ledang pikayunan anake siosan utawi kabaos "angawe sukaning wong len ".

Ida-dane miwah sameton sami sane wangiang titiang,
Yening iraga mlajahin basa Bali, janten setata eling ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Indayang pratyaksayang, yening anake nganggen basa Bali, makadi ring paruman, ring pasangkepan, janten rikala ngawitin mabaos, ngojarang Om Swastiastu, raris rikala muputang bebaosan, setata kadulurin antuk Om Santih Santih Santih Om. Puniki nyihnayang iraga setata eling ring Ida turmaning stata nyinahang pangubakti mangda ngamolihang karahajengan sareng sami.

Salanturipun sajeroning mlajahin basa Bali, setata iraga eling ring budaya, saluir pakardin i manusa, sane mawit saking padma hredayane. Ring budaya druene ngranjing sane kabaos kasusastran. Kasusastraan Bali punika nganggen basa Bali, saha kasurat antuk aksara Bali, mawinan budaya druene mapaiketan pisan ring basa Bali, bilih-bilih basa Baline kabaos pinaka akah budaya Baline. Taler kabaos, mungguing budaya Baline kpramanain antuk agama, uning raris iraga ring sastra-satra agama, taler uning ring asapunapi maparilaksana sane becik. Yening sampun setata maparilaksana becik, sinanggeh setata nemu bagia, kadi kabaos ring sastrane.

"Ring hulu, ring helet, ring p'ringga ring laya, ring jroning paperangan kuneng, tar teka juga ikang bhaya ri sang darmika, apan subhakanna rumaksa sira ".

-Suksmanipun, yening sampun setata maparilaksana sane becik, yadiastun iraga magenah ring genah sane kalintang mayanin, iraga jaga mangguh karajahengan, duaning sang sane setata nglaksanayang dharma, jaga ngamolihang woh pakardinipun. sane ngawinan setata mangguhang ayu.

Ida-dane miwah sameton sami sane baktinin titiang,
Majalaran mlajahin basa Bali, prasida mlajahin budaya druene. Mangda nenten iraga kabaos, kadi i katak sane wenten ring sor tunjunge, i kekupu saking doh ipun ngarasayang kamiikan ipun i sekar tunjung, sakewaten i katak yadiastun nampek ring genahe punika, setata nyongkok nenten ngrasayang kamiikan i sekar tunjung. sane kalintang ngulangunin. Suksmanipun, iraga ring jagat Bali akeh pisan madue seni budaya, sane luihing utama kabaos adiluhung, ngawinan akeh parajanane saking dura negara, meled pisan manahipun ngantenang seni budaya druene, sakewanten iraga sane magenah ring Bali nenten pati lingu ring budaya druene, mangda nenten kadi asapunika.

Kadi sampun kabaos i wau, iraga mlajahin basa Bali, gumanti prasida eling ring raga, ring dija ja pada magenah, setata nglaksanayang wacika parisuda, stata eling ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, eling ring agama, eling ring budaya Baline. Yening sampun stata eling kadi punika, sinanggeh iraga prasida setata tureksa ring angga, prasida setata mulat sarira, duaning wenten kabaos,

"apan ikang manah ngaranya, ya ika witning indrya, maprewerti to ya ring subha asubha karma, matangyan ikang manah juga prihen kahutamanya sokareng"

-Sane kabaos manah wantah satmaka witnyane saking indria sami, saking punika taler jaga matemu laksana sane becik utawi kaon, mawinan patut iraga ngeretin manah punika ngawit saking mangkin.

Inggih sasampune iraga prasida nglaksanayang kadi iwau, janten pacano setata ajeg ring raga soang-soang. Ajeg ring angga pacang metu parilaksana sane becik, sane ngawinang ajeg jagat Baline. Yan sampun ring soang-soang angga setata prasida ajeg, asapunapi ja kabaos ageng gegodane ring jagat kaliyugane mangkin, sinanggeh prasida iraga jaga ngimpasin. Punika mawinan titiang tan surud-surud jagi nunas ring Ida-dane sami, ngiring setata ngrajegang basa Bali druene, mangda rajeg ring angga, saha mangguhang karahajengan ring jagate, prasida raris mangguhang tetujon umat Hindune, inggih punika Moksartam Jagaditha Ya Ca Iti Dharma, Gemah lipah lohjinawi Tata tentrem kerta raharja. Taler Tatan kirang apangan kinum, Wahya dhyatmika, Suka tan pawali duhka, majalaran pasuecan Ida Hyang Widhi Wasa.

Ida-dane, para sameton, miwah pamilet sane kasumayang titiang,
Kadi asapunika titiang prasida matur, titiang wantah rumasa ring padewekan tambet, turmaning menawi ta kawentenan titiange sekadi nasikin segara, purun prasangga titiang nanginin Ida-dane sane sampun matangi, mawinan mawanti-wanti titiang nunas pangampura, dumogi ledang arsa ngaksamayang katambetan titiang.

Inggih, puputang titiang antuk parama santih,

Om Santih, Santih, Santih Om





Om Suastiastu

Bapak kepala sekolah sane singgihan titiang
Bapak/Ibu guru lan staf tata usaha sane wangiang titiang
Lan para siswa sane teresnain titiang

Manawita para ida dane sameton titiang sampun uning pulo Bali puniki kadadosan "Pusat daerah tujuan wisata Indonesia bagian timur" olih Pamerintah Republik Indonesia. Punika boya ja simpang, saantukan kabecikan miwah kaasrian pulo Baline sampun kaloktah jantos ka dura Negara. Punika mawinan pulo Baline taler kawastanin pulo Dewata.

Napi mawinan kawastanin pulo Dewata? Pulo Baline kawastanin pulo Bali Dewata saantukan:
  1. Kaasrian palemahannya sampun kaloktah eauh ka dura Negara.
  2. Seni budaya Baline, sane madasar antuk seni budaya hindu taler sampun kajanaloka ring jagate.
  3. Adat-istiadatnya, sane madasar antuk suryak siu utawi musyawarah.
  4. Para warga Baline banget kumanyama ( ramah tamah ), ngandap kasor (merendah ), nentrn wenten nyaminin ring jagate.

Punika mawiman iraga sareng sani patut mangayu bagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, sane ngardi jagate saha sadagingnya sami. Iraga sareng sami patut rumasa bagia dados putra-putri Bali.

Lianan punika iraga sareng sami patut ngemban, miara kabecikan utawi kaasrian jagat Baline pamekas nglimbakang, ngawerdiang seni budaya druene, mangda sayan lami sayan becik, sayan asri, sayan nudut kayun.

Sinalih tunggil sane minakadi piranti sajeroning jagi ngkimbakang seni budaya druene punika boya seos wantah "Basa kalih sastra Kawi Bali" druene. Punika ke mangkin ngiring sareng sami ngutsahang, sapunapi antuk ngawerdiang kalih ngkimbakang mangda sayan ajag basa daerah makawinah sastra Kawi Baline, pamekas para anom-anome mangda sayan seneng, sayan teleb malajah basa Bali. Napi ngawinang asapunika, saantukan sastra Kawi Baline makeh pisan madaging indik sane mapikenoh kagunannyane sajeroning nglaksanaang darmaning agama miwah Negara.

Ida dane sane baktinin titiang. Mungguin sastra Kawipunika sampun kapasting prasida sakadi pangancang sajeroning ngwangun jagat Indonesia ngamangguhang sakadi tetujon jagat kerta raharja, gemah linpah loh jinawi.

Duaning asapunika,malarpan antuk galahe sane becik sakadi mangkin, titiang banget mapinunas majeng ring sang guru maraga wisesa, ring para yogia ngawiwenangan pendidikan ring dinas kebudayaan, mangda mikayun saha ngamargiang sakadi pinunas titiange I wau pradane prasida kapanggih sakadi pangapite nglimbakang basa lan sastra Bali miwah Kawi sawewengkoning jagat Bali puniki.

Inggih ida dane sane banget baktinin titiang, cutet aturtitiang ngiring mangkin sareng sami mautsaha tunggilang kayunne ring sajeroning ngawardiang ping kalih nglimbakang basa lan sastra Bali miwah kawi druene, kandugi prasida kapanggih daging-daging sane kasurat ring sajeroning palambang-lambang iti basa purana makaluiri pun, mngda wenten kanggen nuntun raga ring sajeroning kauripan.

Inggih, wantah asapunika prasida antuk titiang ngaeurang mogi-mogu wenten pikenohipun makawasana titiang ngaturang parama santi,

Om Satih, Santih, Santih, Om



NGAJEGANG BALI

      Majeng ring pangacara titian matur suksma antuk galahe sane kapaica ring titiang.Sadurung nguningayang atur,pinih riin titian ngaturang pangastu kara,
                         Om Swastyastu,
·      Para manggala,
·      Para atiti sane banget baktunin titian,
·      Para semeton murid SMPN 1 Bangli sane banget sihin titian
      Minawita ida dane pare semeton titian sampun uning pulo Bali puniki kadadosang ”Pusat daerah tujuan wisata Indonesia bagian tengah olih pemerintah RI”.Punika  boya ja simpang,saantukan kabecikan miwah keasrian pulo Baline sampun kaloktah jantos ka dura Negara.Punika mawinan pulo Baline taler kawastanin pulo Dewata.
      Napi mawinan kawastanin pulo Dewata?Pulo Baline kawastanin pulo Dewata saantukan:
1.      Kaasrian palemahannya sampun kaloktah rauh ka dura Negara
2.      Seni Budaya Baline,sane madasar antuk seni budaya Hindu taler sampun kajanaloka ring jagate
3.      Adat-istiadatnya sane medasar antuk suryak siu utawi “musyawarah mufakat”.
      Punika ke mawinan I raga sareng sami patt mengayu bagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa,sanengardi jagate saha sadagingnya sami.I raga sareng sami patut rumasa bagia dados putra-putri Bali.
      Punika ke awinan Ida sang maragaguna wisesa,pemekas murdaning jagat Baline ngewentenang   “Utsawa Dharma Gita” nyabran warsa,boya lan tetujon ipun wantah mangda sida ngincepang,nglimbakang seni budaya druene,minakadi ngewacen lontar olih para anom-anome sami.
     
Inggih,wantah asapunika prasida antuk titiang ngaturang mugi-mugi wenten pikenohipun.Makawsana titian ngaturang parama santi,
                            Om Santih,Santih,Santih Om



Tidak ada komentar:

Posting Komentar